Чытачу

1.1. Правілы карыстання бібліятэкай установы адукацыі «Віцебскі дзяржаўны ордэны Дружбы народаў медыцынскі ўніверсітэт» (далей – Правілы, бібліятэка, ВДМУ, універсітэт) распрацаваны ў адпаведнасці з Кодэксам аб адукацыі Рэспублікі Беларусь, Кодэксам аб культуры Рэспублікі Беларусь, Прыкладнымі правіламі карыстання бібліятэкай вышэйшай навучальнай установы Рэспублікі Беларусь , зацверджанымі загадам Міністэрства адукацыі і навукі Рэспублікі Беларусь ад 30 лістапада 1994 года № 335, Палажэннем аб бібліятэцы ВДМУ ад 28.08.2019 №08-06/41.

1.4. Фонды бібліятэкі, яе памяшканні, абсталяванне, тэхнічныя прылады з'яўляюцца ўласнасцю ўніверсітэта. Фонды даступны карыстальнікам праз сістэму чытальных залаў, абанементаў, кафедральных бібліятэк; электронныя інфармацыйныя рэсурсы ўласнай генерацыі – праз сайт бібліятэкі і інстытуцыянальны рэпазіторый адкрытага доступу (далей – рэпазіторый), знешнія (падпісныя) электронныя інфармацыйныя рэсурсы – у адпаведнасці з заключанымі дагаворамі. Карыстацца бібліятэчнымі фондамі і электроннымі інфармацыйнымі рэсурсамі могуць навучэнцы і супрацоўнікі ўніверсітэта, а таксама работнікі практычнай аховы здароўя і фармацыі Віцебскай вобласці (далей - работнікі практычнай аховы здароўя).

1.4. Прадастаўленне асноўных відаў бібліятэчных паслуг бясплатнае.

1.5. Асобныя (дадатковыя) вiды паслуг (капіраванне і інш.) прадстаўляюцца за адпаведную плату.

2.1. Карыстальнікі могуць рэгістравацца ў любым падраздзяленні бібліятэкі, дзе ажыццяўляецца абслугоўванне, а таксама на яе сайце lib.vsmu.by у глабальнай камп'ютарнай сетцы Інтэрнэт.

2.2. Запіс ў бібліятэку ажыццяўляецца:

штатных супрацоўнікаў універсітэта - па прад'яўленні пашпарта і даведкі з аддзела кадраў;

студэнтаў першай і другой ступені вышэйшай адукацыі і слухачоў дзённага аддзялення ФПДП - цэнтралізавана, згодна з загадам аб залічэнні;

слухачоў ФПК і ПК - па прад'яўленні білета слухача;

працаўнікоў практычнай аховы здароўя - па прад'яўленні пашпарта.

2.3. Абслугоўванне ў бібліятэцы ажыццяўляецца па чытацкім білетам. Функцыю чытацкага білета выконвае:

для студэнтаў - пластыкавы студэнцкі білет;

для слухачоў - білет слухача са штрыхкодам;

для штатных супрацоўнікаў - чытацкі білет са штрыхкодам;

для пазаштатных супрацоўнікаў і працаўнікоў практычнай аховы здароўя - часовы чытацкі білет са штрыхкодам.
Дублікат страчанага чытацкага білета афармляецца ў Пункце рэгістрацыі карыстальнікаў.

2.4. Пазаштатныя і часова працуючыя выкладчыкі і супрацоўнікі, абітурыенты, стажоры, інтэрны, суіскальнікі і іншыя катэгорыі грамадзян, якія не з'яўляюцца супрацоўнікамі, студэнтамі і слухачамі дзённай формы навучання, маюць права карыстацца фондамі бібліятэкі толькі ў чытальных залах.

2.5. Пры запісе ў бібліятэку карыстальнікі павінны азнаёміцца з Правіламі карыстання бібліятэкай і пацвердзіць абавязацельствы аб іх выкананні, а таксама згоду на апрацоўку персанальных дадзеных ў прынятых бібліятэкай формах.

2.6. Карыстальнікі бібліятэкі штогод праходзяць перарэгістрацыю з прад'яўленнем усёй літаратуры, якая лічыцца за імі, ва ўстаноўленыя бібліятэкай тэрміны. Карыстальнікі, якія не прайшлі перарэгістрацыю, бібліятэкай не абслугоўваюцца.

3.1. Пры ўваходзе ў чытальныя залы і/або для атрымання літаратуры карыстальнікі абавязаны прад'явіць бібліятэкару чытацкі білет/пластыкавы студэнцкі білет/білет слухача, што дазваляе ідэнтыфікаваць карыстальніка і адкрыць з дапамогай счытвальнай прылады электронны фармуляр карыстальніка (далей – фармуляр).

3.2. Рэгістрацыя выдачы літаратуры ажыццяўляецца праз счытванне ўнікальнага штрыхкода кожнага экзэмпляра, што выдаецца і аўтаматычнае прымацаванне да фармуляра карыстальніка. Зварот літаратуры ажыццяўляецца пасродкам счытвання ўнікальнага штрыхкода кнігі, якая вяртаецца, і аўтаматычнага зняцця з фармуляра.

Заўвага. Пры звароце карыстальнікам экзэмпляра бібліятэчнага фонду, які страціў магчымасць ідэнтыфікацыі унікальнасці экзэмпляра (без інвентарных нумароў, штрыхкодаў), дадзены экзэмпляр адбіраецца бібліятэкарам без пагашэння запісу ў фармуляры.

3.3. Запіс у фармуляры сведчыць факт выдачы і з'яўляецца дакументам, які пацвярджае атрыманне выдання карыстальнікам. Згоду на абслугоўванне па тэхналогіі электроннага чытацкага фармуляра карыстальнік пацвярджае сваім асабістым подпісам на рэгістрацыйнай картцы пры запісе ў бібліятэку (перарэгістрацыі). Бібліятэкар у момант перадачы карыстачу літаратуры пасля яе рэгістрацыі ў фармуляры інфармуе аб колькасці, аўтарах і назвах выдадзеных кніг, што дазваляе карыстачу кантраляваць стан фармуляру. Бібліятэка забяспечвае карыстальніку магчымасць праглядзець свой фармуляр.

3.4. Пры атрыманні выдання карыстальнікі абавязаны праверыць яго стан і паведаміць бібліятэкару аб сваіх заўвагах. Карыстальнікі нясуць адказнасць за дэфекты, выяўленыя ў дакуменце пры яго вяртанні, і абавязаны іх ліквідаваць за свой кошт.

3.5. Літаратура выдаецца карыстальнікам у адным экземпляры адной назвы па вусных, пісьмовых запытах і электронным замове з падсобных фондаў абанементаў і чытальных залаў, па электронным замове з фондасховішча.

3.6. Тэрмін карыстання літаратурай для розных катэгорый чытачоў і колькасць выдаваемых выданняў на абанеменце вызначаецца дыферэнцыравана адміністрацыяй бібліятэкі. На перыяд канікул літаратура выдаецца на тэрміны, якія ўсталёўваюцца бібліятэкай.

3.7. У фондах адкрытага доступу карыстальнікі маюць магчымасць падбіраць літаратуру самастойна і перадаюць яе для афармлення бібліятэкару.

3.8. Літаратура на абанеменце выдаецца карыстальнікам на дом.

3.8.1. Навуковая літаратура - тэрмінам да 1 месяца ў наступнай колькасці: 10 - 15 асобнікаў прафесарска - выкладчыцкаму складу, навуковым работнікам, дактарантам, аспірантам; да 10 экз. - студэнтам-дыпломнікам; да 5 асобнікаў - іншым катэгорыям карыстальнікаў.

3.8.2. Вучэбная літаратура на цыкл, семестр, навучальны год ці для падрыхтоўкі да іспытаў выдаецца ў колькасці, якая вызначацца ў адпаведнасці з вучэбнымі планамі і праграмамі.

3.8.3. Мастацкая літаратура выдаецца не больш за 3 асобнікаў на тэрмін да 15 дзён. Найбольш запатрабаваная - у колькасці 1-2 асобнікаў на тэрмін да 7 дзён.

3.8.4. Карыстальнікі маюць магчымасць падоўжыць тэрмін карыстання ўзятай на дом літаратуры, калі на яе няма попыту з боку іншых карыстальнікаў.

3.8.5. Выкладчыкам і навуковым супрацоўнікам навуковая літаратура ў асобных выпадках можа выдавацца на тэрмін да 3 месяцаў, а калі на яе няма попыту з боку іншых чытачоў, і на большы тэрмін, але не больш за адзін год пры ўмове вяртання па першым патрабаванні бібліятэкі.

3.9. Чытальныя залы:

3.9.1. Літаратура з чытальнай залы на дом не выдаецца. Пры выхадзе з чытальнай залы карыстальнікі павінны здаць літаратуру бібліятэкару. У выпадку неабходнасці вынасу выданні на ксеракапіраванне яны абавязаны папярэдзіць пра гэта бібліятэкара. У выпадку парушэння дадзенага правіла чытачы могуць быць пазбаўлены права карыстання бібліятэкай на тэрмін, вызначаны адміністрацыяй бібліятэкі.

3.9.2. Энцыклапедыі і іншыя даведачныя выданні, рэдкія і каштоўныя кнігі, а таксама кнігі, якія маюцца ў бібліятэцы ў адным экзэмпляры, выдаюцца толькі ў чытальных залах.

3.9.3. Неапублікаваныя матэрыялы (дысертацыі, справаздачы аб НДР, аўтарэфераты) выдаюцца ў чытальнай зале ва ўстаноўленым парадку.

3.9.4. Літаратура, якая адсутнічае ў фондзе бібліятэкі, па просьбе карыстальнікаў можа быць атрымана з іншых бібліятэк па міжбібліятэчнаму абанементу (далей МБА) для работы ў чытальнай зале. Артыкулы з якія адсутнічаюць у фондзе часопісаў і зборнікаў можна замовіць праз службу электроннай дастаўкі дакументаў (далей ЭДД) (паслуга платная).

3.9.5. Літаратура, выдадзеная ў чытальную залу з асноўнага фондасховішча, можа быць замацавана за карыстальнікамі на неабходны для іх тэрмін. У выпадку, калі карыстальнікі не звяртаюцца па замоўленымі кнігамі на працягу 3 дзён, яны вяртаюцца ў фондасховішча.

3.9.6. Колькасць выдаваемых у чытальных залах выданняў не абмежавана.

3.10. Літаратура з кафедральных бібліятэк на дом не выдаецца.

4.1. Карыстальнікі бібліятэкі маюць права:

• бясплатна атрымліваць поўную інфармацыю аб складзе и змесце фонда бібліятэкі;
• бясплатна атрымліваць неабходную літаратуру з фонда ў часовае карыстанне ва ўстаноўленым парадку;
• бясплатна атрымліваць кансультацыйную дапамогу па пошуку крыніц інфармацыі;
• бясплатна атрымліваць доступ да электронных инфармацыйных рэсурсаў бібліятэкі;
  
• карыстацца аўтаматызаваным працоўным месцам для працы з электроннымі інфармацыйнымі рэсурсамі;
• атрымліваць дакументы або іх копіі па МБА і ЭДД з фондаў іншых бібліятэк пры ўмове, што яны ўдзельнічаюць у кнігаабмене;
• карыстацца паслугамі бібліятэкі, у тым ліку платнымі;
• прымаць удзел у працы грамадскіх органаў кіравання бібліятэкай;
• удзельнічаць у сацыякультурных мерапрыемствах, якія праводзяцца бібліятэкай для карыстальнікаў;
• доступу да ўсіх носьбітаў інфармацыі і ўсіх відах абсталявання, які прадастаўляецца ў індывідуальнае карыстанне;
• дазваляецца выкарыстоўваць у зонах абслугоўвання карыстальнікаў тэхнічныя сродкі на аўтаномным сілкаванні без гукавых сігналаў, за выключэннем капіравальных прыбораў (сканараў, аўдыё-, фота- і відэаапаратуры), мабільнага тэлефона і іншых тэхнічных сродкаў у мэтах фота- і відэаздымкі дакументаў з бібліятэчных фондаў;
• карыстацца мабільнымі тэлефонамі па-за зон абслугоўвання чытачоў;
• звяртацца да прадстаўнікоў адміністрацыі бібліятэкі з прапановамі, заўвагамі, скаргамі па ўсіх пытаннях, што тычацца абслугоўвання, набыцця і арганізацыі інфармацыйных рэсурсаў і паслуг;
• абскардзіць незаконныя дзеянні (бяздзеянне) службовых асоб бібліятэкі прарэктару па вучэбнай рабоце, рэктару, у вышэйшую арганізацыю або ў суд.
  

4.2. Карыстальнікі абавязаны:

• выконваць Правілы карыстання бібліятэкай і прытрымлівацца рэжыму работы бібліятэкі;
• беражліва ставіцца да бібліятэчнага фонду, маёмасці і абсталявання бібліятэкі;
• ўважліва праглядаць пры атрыманні кнігі і іншыя выданні і пры выяўленні дэфектаў або выяўленні разыходжанняў з запісам у фармуляры паведаміць пра гэта бібліятэкара;
• вяртаць дакументы ў вызначаны бібліятэкай тэрмін;
  Карыстальнікам, якія парушылі тэрміны карыстання літаратурай, да яе вяртання выдача новых кніг не ажыццяўляецца.
  
• праходзіць перарэгістрацыю чытачоў у тэрмін і ў адпаведнасці з парадкам, устаноўленым бібліятэкай;
  Карыстальнікі, якія не прайшлі перарэгістрацыю, бібліятэкай не абслугоўваюцца.
  
• пры выбыцці з універсітэта вярнуць у бібліятэку ўсе бібліятэчныя дакументы, якія за імі лічацца;
• у выпадку страты або псавання кніг, іншых дакументаў, атрыманных у бібіліятэцы, вярнуць у бібліятэку такія ж выданні або пакрыць шкоду, замяніўшы іх іншымі, прызнанымі бібліятэкай раўназначнымі па кошце і зместу. У выпадку адсутнасці магчымасці замены дакументаў карыстальнікі кампенсуюць іх кошт у адпаведнасці з заканадаўствам;
• у выпадку нанясення шкоды маёмасці бібліятэкі (камп'ютэры, аргтэхніка, мэбля, электраабсталяванне і іншая маёмасць), пакрыць нанесеную шкоду ў адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь;
• захоўваць грамадскі парадак і чысціню ў памяшканнях бібліятэкі, мець ахайны знешні выгляд, выконваць нормы грамадскіх паводзін, паважаць правы іншых карыстальнікаў;
• у надзвычайных сітуацыях (пажар, аварыя, пагроза тэрарыстычнага акта і іншыя) выконваць патрабаванні работнікаў бібліятэкі, органаў унутраных спраў, органаў і падраздзяленняў па надзвычайных сітуацыях.

4.3. Карыстальнікам бібліятэкі забараняецца:

• наведваць бібліятэку ў стане алкагольнага, таксічнага, наркатычнага ап'янення;
• уносіць у памяшканні бібліятэкі колючыя і рэжучыя прадметы;
  
• прымаць ежу і распіваць спіртныя напоі ў памяшканнях бібліятэкі;
• самавольна размяшчаць аб'явы, афішы, іншыя рэкламныя матэрыялы на тэрыторыі бібліятэкі;
• ажыццяўляць камерцыйную дзейнасць у памяшканнях бібліятэкі;
• парушаць нормы грамадскага парадку, ствараць непрацоўнае становішча ў памяшканнях бібліятэкі;
• выносіць дакументы з памяшкання бібліятэкі без запісу ў формах уліку, прынятых бібліятэкай;
• перадаваць білет чытача іншым асобам або карыстацца чытацкім білетам другой асобы;
• парушаць нормы грамадскіх паводзін у памяшканнях бібліятэкі, у тым ліку абражаць работнікаў бібліятэкі пры выкананні службовых абавязкаў;
• уносіць і выкарыстоўваць розныя капіявальныя прыборы (сканеры, аўдыё-, фота- і відэаапаратуру);
• выкарыстоўваць мабільны тэлефон у зонах абслугоўвання чытачоў, а таксама ў мэтах відэаздымкі і фатаграфавання дакументаў з фондаў бібліятэкі;
• знаходзіцца ў зонах абслугоўвання бібліятэкі ў верхняй вопратцы;
• уваходзіць у памяшканні бібліятэкі з жывёламі, за выключэннем карыстальнікаў-інвалідаў па зроку, у суправаджэнні сабакі-павадыра;
• пры выкарыстанні камп'ютарнай тэхнікі выконваць самастойныя дзеянні пры ўзнікненні нестандартных сітуацый: збой у сетцы, адключэнне электраэнергіі, праблемы з праграмным або апаратным забеспячэннем; праводзіць устаноўку дадатковага і перанастройку ўстаноўленага праграмнага забеспячэння; наносіць шкоду абсталяванню; ажыццяўляць несанкцыянаваны доступ да сервера і сеткавага абсталявання бібліятэкі.

5.1. Бібліятэка мае права:

• самастойна вызначаць парадак выдачы, колькасць выдаваемых бібліятэчных дакументаў, тэрміны карыстання дакументамі ў пунктах абслугоўвання для розных відаў дакументаў і катэгорый карыстальнікаў;
• атрымліваць ад адпаведных падраздзяленняў універсітэта інфармацыю аб залічэнні і выбыцці студэнтаў, слухачоў, прафесарска-выкладчыцкага складу і іншых катэгорый;
• на пакрыццё прычыненай карыстальнікам матэрыяльнай або маральнай шкоды бібліятэцы і яе работнікам у адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь;
• за парушэнне сапраўдных Правілаў карыстання бібліятэкай пазбаўляць карыстальнікаў права звароту ў падраздзялення бібліятэкі тэрмінам да 2 месяцаў;
• ажыццяўляць дзейнасць, якая прыносіць даход, у тым ліку аказанне платных паслуг;
• не абслугоўваць карыстальнікаў бібліятэкі, якія не прайшлі перарэгістрацыю;
• не выдаваць дакументы з бібліятэчнага фонду карыстальнікам бібліятэкі, якія парушылі тэрміны вяртання дакументаў, да поўнага ўзаемаразліку па запазычанасці;
• пры парушэнні карыстальнікам Правілаў карыстання бібліятэкай перадаваць матэрыялы ў дэканаты і рэктарат;
• звяртацца з іскам у суд у выпадку нанясення карыстальнікамі матэрыяльнай або маральнай шкоды бібліятэцы і яе супрацоўнікам.

5.2. Бібліятэка абавязаная:

• ажыццяўляць бібліятэчнае (у тым ліку МБА і ЭДД), інфармацыйнае і даведкава-бібліяграфічнае абслугоўванне карыстальнікаў; 
• інфармаваць карыстальнікаў аб усіх відах інфармацыйных рэсурсаў і паслуг, якія прадстаўляюцца бібліятэкай, вывучаць і найбольш поўна задавальняць іх інфармацыйныя запыты;
• аказваць кансультацыйную дапамогу карыстальнікам у пошуку неабходнай інфармацыі і падборы дакументаў;
• прадастаўляць карыстальнікам аўтаматызаваныя працоўныя месцы для працы з электроннымі інфармацыйнымі рэсурсамі;
  
• не выкарыстоўваць сведкі аб карыстальніках і іх інфармацыйных запытах у іншых мэтах, акрамя навуковых і бібліятэчных;
• сістэматычна сачыць за своечасовым вяртаннем у бібліятэку выдадзеных карыстальнікам кніг і іншых выданняў, праводзіць чарговую выдачу кніг і іншых твораў друку толькі пасля атрымання ад карыстальніка раней выдадзеных выданняў, перыяд карыстання якімі скончыўся;
• пры вяртанні карыстальнікамі кніг і іншых твораў друку, іншых матэрыялаў у выпадку выяўлення дэфектаў прымаць адпаведныя меры;
• садзейнічаць павышэнню культуры чытання карыстальнікаў, ствараць чытачам неабходныя ўмовы для работы ў бібліятэцы, забяспечваць высокую культуру абслугоўвання;
• кантраляваць выкананне карыстальнікамі дадзеных Правілаў, а таксама лакальных прававых актаў, якія маюць дачыненне да дзейнасці падраздзялення.